Üçüncü yılına giren Ukrayna savaşını sona erdirmek amacıyla Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da düzenlenen ABD-Rusya görüşmeleri, Kiev’in dışlandığı bir pazarlık masasında şekillendi. Taraflar, Ukrayna’nın kurtarılmasından ziyade enerji kaynakları ve ekonomik çıkarlar üzerine odaklanırken, Avrupa ve Ukrayna tepkilerini ortaya koydu.
1. Riyad’daki Görüşmeler: Ticari Çıkarlar ve Enerji Paylaşımı
Diriyah Sarayı’nda 4,5 Saatlik Kapalı Kapılar Ardı
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov başkanlığındaki heyetler, Ukrayna’nın geleceğini belirlemek üzere 4,5 saat süren bir görüşme gerçekleştirdi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, müzakerelerin “olumlu atmosferde” geçtiğini ve ABD’nin savaşı sonlandırma niyetini gösterdiğini belirtti.
Rusya’nın ‘Ortaklık’ Teklifi
Rusya Doğrudan Yatırım Fonu Başkanı Kiril Dmitriyev, ABD’ye Kuzey Kutbu’ndaki milyarlarca dolarlık enerji kaynaklarını birlikte işletme önerisi sundu. Dmitriyev, Amerikan iş dünyasının Rusya pazarından çekilmesiyle oluşan 300 milyar dolarlık kaybın telafi edilebileceğini ve Trump’ın “Büyük Amerika” vizyonuna katkı sağlanacağını vurguladı.
ABD’nin ‘Ekonomik Sömürge’ Planı
İngiliz The Telegraph’ın ulaştığı taslak anlaşmaya göre, ABD, Ukrayna’ya sağladığı maddi destek karşılığında ülkenin yeraltı kaynaklarından elde edilen gelirlerin %50’sini talep ediyor. New York yasalarına tabi olacak anlaşma, Ukrayna’nın yeniden inşası için oluşturulacak fonun kontrolünü de Washington’a bırakıyor. Analistler, bu şartları “Versay Antlaşması’ndan daha ağır” olarak nitelendiriyor.
2. Ukrayna ve Avrupa’dan Tepkiler: “Biz Olmadan Bizimle İlgili Karar Alınamaz”
Zelenskiy: “Sonuçları Tanımayacağız”
Görüşmelere davet edilmeyen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, “Ukrayna olmadan alınan kararları tanımayacağız” açıklamasını yaptı. Zelenskiy, aynı gün Türkiye’ye giderek Cumhurbaşkanı Erdoğan ile stratejik iş birliğini görüştü ve Batı’dan askeri destek talebini yineledi.
Avrupa’nın Panik Tepkisi
ABD-Rusya müzakerelerinin dışında bırakılan Avrupa ülkeleri, Fransa’nın liderliğinde Paris’te acil bir zirve düzenledi. Polonya Başbakanı Donald Tusk, “Avrupa’nın savunma kapasitesini derhal artırması gerekiyor” çağrısı yaparken, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Ukrayna’ya asker konuşlandırma ihtimalini gündeme getirdi.
3. Anlaşmanın Detayları: Büyükelçiler ve Yaptırımlar
Karşılıklı Adımlar
Görüşmelerde, ABD ve Rusya’nın büyükelçilerini yeniden ataması, diplomatik misyonların önündeki engellerin kaldırılması ve enerji tesislerine saldırıların durdurulması konularında mutabakat sağlandı. ABD, Rusya’ya yönelik yaptırımları kaldırmayı da taahhüt etti.
NATO ve AB Tartışması
Lavrov, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin “kabul edilemez” olduğunu ve AB’nin askeri çözüme odaklandığını belirtti. Kremlin, Ukrayna’nın AB ile ekonomik entegrasyonuna karşı çıkmayacağını ancak NATO’ya üyeliğin Rusya’yı tehdit ettiğini vurguladı.
4. Masa Arkasındaki İsimler: Arabulucular ve Yatırımcılar
Steve Witkoff ve Kiril Dmitriyev
ABD Başkanı Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff (Ortadoğu’daki ateşkes müzakereleriyle tanınıyor) ve Putin’in yakını Kiril Dmitriyev (Stanford mezunu eski Goldman Sachs bankacısı), görüşmelerde kilit rol oynadı. Dmitriyev’in eşi, Putin’in kızı Katerina Tikhonova’nın yakın arkadaşı olarak biliniyor.
5. Sonraki Adımlar: Trump-Putin Zirvesi ve Belirsizlikler
Liderler Zirvesi İhtimali
Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuriy Uşakov, Trump ile Putin arasında bir zirve yapılmasının “henüz mümkün olmadığını” belirtti. Ancak taraflar, üst düzey ekiplerle süreci ilerletmeyi planlıyor.
Ukrayna’nın Geleceği: İki Seçenek
Analistlere göre Zelenskiy, ABD’nin ekonomik işgali veya Rusya’nın askeri işgali arasında seçim yapmak zorunda kalabilir. Kremlin, Zelenskiy ile görüşme kapısını açık tutarken, onun meşruiyetini sorgulamayı sürdürüyor.
Analiz
Riyad’daki görüşmeler, Ukrayna’nın geleceğinin büyük güçlerin ticari ve jeopolitik çıkarlarına kurban edildiğini gösterdi. Avrupa’nın tepkisi ve Zelenskiy’in diplomatik hamleleri ise sürecin henüz sona ermediğine işaret ediyor. Ukrayna halkının kaderi, Washington ve Moskova’nın pazarlık masasında şekillenmeye devam edecek gibi görünüyor.
English (US) ·